Corona

1.   Inleiding
De corona crisis (COVID-19 virus) duurt -februari 2022- ongeveer twee jaar en ook in 2022 zullen de gevolgen merkbaar zijn. Dit laat diepe sporen na in de gemeente en organisatie. Zowel de maatschappelijke als financiële gevolgen zijn groot. In deze paragraaf wordt een integraal beeld geschetst van de gevolgen voor met name verslagjaar 2021.

2.   Algemeen
De gemeente heeft adequaat gereageerd op de corona crisis, mede omdat de afgelopen jaren reeds is ingezet op de wendbaarheid van de organisatie en digitalisering. Financieel bleek de gemeente kwetsbaar wat betreft de wegvallende (substantiële) baten voor parkeer- en toeristenbelasting en wellicht ook voor lagere dividenden. Zowel voor minder baten als extra lasten wordt de gemeente echter grotendeels door het Rijk gecompenseerd.

3.   Gevolgen voor samenleving, organisatie en ondernemers

Organisatie
Het extra werk dat de crisis met zich mee brengt maakt zichtbaar dat de capaciteit om extra werk op te kunnen vangen beperkt is omdat de organisatie ‘lean en mean’ is georganiseerd. Naar verwachting zullen op verschillende terreinen nog jarenlang extra middelen noodzakelijk zijn. Denk daarbij aan de jeugdzorg, onderwijs, arbeidsmarktbeleid, WMO, financiën etc. De organisatie heeft een grote digitale transformatie ondergaan, waardoor de verwachting is dat dit ook post-corona gevolgen zal hebben zoals vaker thuis werken (en dus minder vaak op kantoor) en hybride bijeenkomsten waar digitaal en op kantoor worden gecombineerd.

Samenleving
Indicatief kan gedacht worden aan consequenties voor de volgende terreinen: toename huiselijk geweld, ‘post corona’ problematiek bij jongeren (bv psychosociale problemen, schoolachterstand of –uitval, doorstroming vervolgstudies of arbeidsmarkt), ouderen (eenzaamheid, WMO), instandhouding sociaal maatschappelijke infrastructuur. Ook ondernemers kunnen hard geraakt worden, met name door de lock downs (zie hieronder bij ondernemers).

Ondernemers
Met name winkeliers, horeca en culturele instellingen worden hard geraakt door de lock-downs met als gevolg omzetderving. Ook het sportleven ligt grotendeels stil tijdens lock-downs. De gemeente ondersteunt ondernemers onder meer met testen voor toegang.

Invloed op financiële positie gemeente
Ook dividenden van deelnemingen kunnen voor langere tijd geraakt worden. Ook is de vraag hoe lang het duurt voor de toeristenstromen weer op het niveau zijn van voor het corona-tijdperk. Dat heeft immers gevolgen voor de baten van toeristen- en parkeerbelasting van de gemeente maar ook op de ondernemers (bv. campings en horeca).

4.   Visie op genomen en te nemen maatregelen en activiteiten

De gemeente wil de lokale samenleving ondersteunen in de corona crisis, rekening houdend met regelgeving vanuit het Rijk. De gemeente draagt haar steentje bij om de verspreiding van het virus te voorkomen (bv. handhaving in de buitenruimte en waar mogelijk thuis werken van de medewerkers) en wil negatieve effecten waar mogelijk te verzachten. De coronacrisis en de daaruit voortvloeiende maatregelen hebben grote impact (gehad) op het sociaal en mentaal welzijn van onze inwoners. Dit geldt in het bijzonder voor inwoners die al kwetsbaar waren. Om de gevolgen op korte termijn te dempen en structurele schade te voorkomen heeft het Rijk met het "Steunpakket sociaal en mentaal welzijn en leefstijl 2021" in totaal 200 miljoen euro vrijgemaakt voor het jaar 2021, met eventuele doorloop in 2022. Het steunpakket bestaat uit drie actielijnen:
1. lntensivering initiatieven welzijn voor de jeugd;
2. lntensivering initiatieven welzijn kwetsbare groepen;
3. lntensivering initiatieven gezonde leefstijl.

Het doel van dit steunpakket is om de langdurige nadelige gevolgen van de coronaperiode op het sociaal en mentaal welbevinden en de gezondheid te mitigeren. Het Rijk heeft gemeenten opdracht gegeven om samen met lokale partners de behoefte te bepalen en invulling te geven aan de inzet van deze extra financiële middelen.

5.   Totaal van de financiële effecten
De gemeente heeft in boekjaar 2021 een nadelig saldo van € 839.708 a.g.v. de corona crisis. Rekening houdend met de compensatie die we van het Rijk hebben gekregen is het nadeel  
€ 350.170. Op basis van de jaarrekening 2021 heeft het Rijk gemeenten overigens meer compensatie in het vooruit gesteld o.b.v. nacalculatie.

6.   Totaal van de risico’s
Het is de vraag in hoeverre en in welke mate het land en de gemeente kunnen terugkeren naar een ‘normale situatie’. Afgezien daarvan zijn er gevolgen door de aangerichte schade zoals die bijvoorbeeld onder de jeugd en het onderwijs. Ook in 2022 en daarna zijn derhalve nog financiële risico’s (bijvoorbeeld dividenden, jeugdzorg, onderwijs, toeristen- en parkeerbelasting).

7.   Inzet van de ambtelijke organisatie
Afgelopen jaren is ingezet op een ambtelijke organisatie gefundeerd op drie pijlers: wendbare organisatie, weerbare en lenige professionals en een stevige basis. Tevens is flink geïnvesteerd in digitale technologie en ondersteuning die op afstand werken mogelijk maakt. In 2020 bleek dit een waardevolle investering, toen vanaf maart 2020 vele medewerkers van de ene op de andere dag vanuit huis moesten werken. Inmiddels is ook gebleken dat corona (en de gevolgen ervan) voor de komende jaren structurele inzet van ons vraagt. Dit heeft een nieuw spanningsveld gegeven in de toedeling van de beschikbare capaciteit. Met de corona ‘impactmonitor’ houden we ‘vinger aan de pols’.

8.   Verwachtingen voor 2022 en verder
Ook in 2022 zal de gemeente de gevolgen van de corona crisis ondervinden, zowel maatschappelijk als financieel. De gevolgen daarna zullen deels structureel zijn, de digitale transformatie zal bijvoorbeeld een blijvende impact hebben en het zal enkele jaren duren ‘voor de situatie is genormaliseerd’. Denk bijvoorbeeld aan toeristenstromen, het horecagebruik en winkelpatronen. Maar te denken valt ook aan (extra) uitgaven voor WMO, uitkeringen, jeugdzorg, arbeidsmarktbeleid.

9.   Aandachtspunten per programma in boekjaar 2020
In onderstaande matrix is een overzicht te vinden per programma van de aandachtspunten boekjaar 2021. Een ingevuld ‘wit blok’ zijn meer lasten, een grijs vak zijn minder inkomsten. De tabel wordt hieronder kort toegelicht.

Bestuur en ondersteuning: Ingezet is op ondersteuning voor de medewerkers om thuis te werken, extra inhuur vanwege de extra taken, extra inspanningen voor communicatie en dienstverlening. Omdat het strand minder bezocht werd is substantieel minder parkeerbelasting dan begroot binnen gekomen. Ook de precario baten uit terrassen en baten uit dividenden staan onder druk.

Veiligheid: Er is een crisisorganisatie in het leven geroepen en op toezicht en handhaving is extra ingezet om de corona maatregelen te handhaven.

Verkeer en Vervoer: extra inzet bezoekersstromen om corona maatregelen te handhaven.

Economie: Steun aan ondernemers (bv. kwijtschelding huur/canon). Omdat er minder toeristen waren is er substantieel minder toeristenbelasting ontvangen.

Sport en cultuur: Hulp aan sportorganisaties een aan openluchttheater Caprera.

Sociaal Domein: Hier is sprake van grote inspanning om burgers en ondernemers te ondersteunen om door de crisis heen te komen.

Volksgezondheid en milieu: de GGD speelt een belangrijk rol wat betreft testen op corona, advisering en vaccinatiecampagne.

Toelichting tabel:
Totaal heeft de gemeente Bloemendaal een nadelig saldo van bruto € 839.708 als gevolg van de Corona crisis. Het gaat hier om een saldo, en niet alle financiële effecten zijn exact in beeld te brengen. Bijvoorbeeld minderopbrengst parkeren en toeristenbelasting kunnen ook veroorzaakt worden door 'minder goed strandweer'.

Minder baten:
- minder parkeeropbrengsten t.o.v. de begroting: € 276.938
- minder toeristenbelasting t.o.v. de begroting: € 418.638

Compensatie Rijk
2021: € 489.538
nacalculatie 2020: € 599.000
Op een deel van de compensatie wordt na gecalculeerd op basis van de jaarrekening 2021 en 2022.

Indien rekening wordt gehouden met de compensatie boekjaar 2021 van het Rijk, is netto het nadelig saldo als gevolg van de corona crisis € 350.170. Dat is exclusief de baten en lasten TOZO/TONK, die door het Rijk volledig vergoed worden, zie hieronder. Wat betreft afrekening corona boekjaar 2020, heeft de gemeente nog € 599.000 ontvangen, waardoor over 2020 een 'netto saldo corona' resteert van € 713.000 - € 599.00 = € 114.000.

TOZO/TONK
- Lasten Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (TOZO): € 1.018.037 (onderdeel programma Sociaal Domein).
- Baten Rijk TOZO: € 1.133.564 (saldo € 115.527)
-Tijdelijke ondersteuning noodzakelijke kosten (TONK)
- Lasten TONK € 95.315
- Baten TONK: onderdeel bijzondere bijstand
Saldo TOZO en TONK: - € 107.788

De kosten TOZO/TONK worden volledig door het Rijk vergoed, er is sprake van nacalculatie.